یکی از دغدغه‌های والدین در مراقبت از سلامت دهان و دندان فرزندانشان، این است که در صورت آسیب‌دیدگی دندان‌های شیری، آیا باید آن را پر کرد یا کشید؟ بسیاری بر این باورند که چون دندان‌های شیری موقتی هستند و در نهایت جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند، نیازی به مراقبت ویژه ندارند. اما این تفکر کاملا اشتباه است.
دندان‌های شیری نه‌تنها در جویدن و هضم غذا نقش اساسی دارند، بلکه در تکامل ساختار فک، حفظ نظم دندان‌های دائمی و حتی در نحوه تکلم کودک تاثیر گذارند. نادیده گرفتن مشکلات این دندان‌ها می‌تواند منجر به عوارضی شود که در آینده سلامت دهان و زیبایی لبخند کودک را به خطر بیندازد. پس اگر دندان شیری دچار پوسیدگی شد، والدین باید بدانند که کشیدن دندان شیری همیشه راه‌حل مناسبی نیست و در بسیاری از مواقع پر کردن آن می‌تواند گزینه بهتری باشد.
در ادامه این مطلب، به بررسی شرایطی می‌پردازیم که در آن باید دندان شیری را حفظ کرد یا در صورت لزوم، آن را کشید.
کشیدن دندان شیری
کشیدن دندان شیری اقدامی است که باید با دقت و بررسی‌های لازم توسط دندانپزشک متخصص کودکان انجام شود. برخلاف تصور عمومی، این کار همیشه ضروری نیست و در بسیاری از موارد می‌توان با روش‌های درمانی دیگر، از کشیدن دندان جلوگیری کرد. تشخیص اینکه آیا دندان شیری باید کشیده شود یا خیر، به عواملی مانند میزان پوسیدگی، آسیب‌دیدگی، عفونت، یا تأثیر آن بر رشد دندان‌های دائمی بستگی دارد.
اگر دندان شیری دچار پوسیدگی شدید شده باشد و امکان ترمیم آن وجود نداشته باشد، یا در اثر ضربه آسیب دیده و باعث درد و التهاب لثه شود، دندانپزشک ممکن است کشیدن آن را توصیه کند. علاوه بر این، در برخی موارد که دندان دائمی در حال رشد است اما دندان شیری هنوز لق نشده، کشیدن آن برای جلوگیری از رویش نامنظم دندان‌های دائمی ضروری خواهد بود.
این روند در محیطی کاملا کنترل‌شده و با رعایت اصول بهداشتی انجام می‌شود:
- بی‌حسی موضعی: دندانپزشک برای جلوگیری از احساس درد، لثه را بی‌حس می‌کند.
- جداسازی دندان از لثه: با استفاده از ابزارهای مخصوص، دندان به آرامی از جای خود خارج می‌شود.
- بررسی و تمیز کردن محل دندان: پس از کشیدن، محل دندان تمیز شده و در صورت نیاز ضدعفونی می‌شود.
مراقبت‌های پس از کشیدن دندان شیری
پس از کشیدن دندان، رعایت توصیه‌های دندانپزشک برای جلوگیری از عوارض ضروری است:
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم.
- اجتناب از مصرف غذاهای سفت تا زمان بهبود کامل لثه.
- شست‌وشوی دهان با آب نمک برای جلوگیری از عفونت.
- مصرف داروهای تجویزی در صورت لزوم برای کنترل درد.
در برخی موارد، به جای کشیدن دندان، می‌توان از روش‌هایی مانند عصب‌کشی یا روکش دندان شیری استفاده کرد تا دندان تا زمان افتادن طبیعی خود حفظ شود. همچنین، در صورتی که کشیدن دندان باعث ایجاد فضای خالی شود و احتمال نامرتب شدن دندان‌های دائمی وجود داشته باشد، دندانپزشک ممکن است فضانگهدار تجویز کند.
تشخیص این که آیا کشیدن دندان شیری لازم است یا خیر، باید توسط دندانپزشک انجام شود. مراجعه به یک متخصص، مانند پزشکان باتجربه در دندانپزشکی کودکان مشیریه، می‌تواند به تصمیم‌گیری صحیح و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک کند.
علائم افتادن دندان شیری
دندان‌های شیری در کودکان طبق یک روند طبیعی رشد می‌کنند و پس از مدتی جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. عمدتا افتادن دندان‌های شیری در یک زمان‌بندی مشخص اتفاق می‌افتد، اما در برخی موارد، بیماری‌ها یا عوامل ژنتیکی ممکن است این روند را دچار تأخیر یا تسریع کنند. تأخیر در افتادن دندان شیری یا رویش دندان دائمی تا حدود شش ماه طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
علائم رایج افتادن دندان شیری شامل موارد زیر است:
- لق شدن تدریجی دندان
- احساس درد خفیف به دلیل فشار دندان دائمی زیرین
- ناراحتی هنگام غذا خوردن به دلیل جابه‌جایی دندان لق
- احتمال التهاب خفیف یا بوی بد دهان به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
برخلاف تصور رایج، دستکاری آرام دندان شیری لق‌شده مشکلی ایجاد نمی‌کند و کودک می‌تواند به‌مرور آن را بیندازد. اما اگر دندان بیش از حد لق باشد یا باعث درد و ناراحتی شدید شود، بهتر است با مراجعه به دندانپزشک درباره کشیدن دندان شیری مشورت شود.
برای کاهش ناراحتی کودک در این دوران، می‌توان با ماساژ ملایم لثه، استفاده از دندان‌گیر یا در صورت نیاز، مصرف مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک، به او کمک کرد. رعایت بهداشت دهان و دندان در این زمان بسیار مهم است، زیرا می‌تواند از عفونت‌های لثه جلوگیری کند. افتادن دندان شیری مرحله‌ای طبیعی از رشد کودک است که با مراقبت‌های مناسب، به‌راحتی سپری خواهد شد.
آیا دندان شیری خراب را باید کشید؟
در بسیاری از موارد، دندان‌های شیری خراب را می‌توان با روش‌هایی مانند پر کردن یا روکش‌گذاری حفظ کرد. اما اگر پوسیدگی شدید باشد و عصب دندان را درگیر کند، یا عفونت و آبسه ایجاد شود، کشیدن دندان شیری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
گاهی نیز دندان شیری بر اثر ضربه آسیب دیده و قابل ترمیم نیست. در چنین شرایطی، دندانپزشک کودک تصمیم می‌گیرد که آیا کشیدن دندان شیری راهکار بهتری است یا خیر. البته، از دست دادن زودهنگام دندان شیری می‌تواند باعث نامنظم شدن رویش دندان‌های دائمی شود. به همین دلیل، پس از کشیدن دندان شیری معمولا از فضانگهدار استفاده می‌شود تا فضای کافی برای رشد دندان دائمی حفظ شود.
تصمیم‌گیری درباره کشیدن دندان شیری خراب باید تحت نظر دندانپزشک متخصص انجام شود. هدف اصلی، حفظ سلامت دهان و دندان کودک و پیشگیری از مشکلات آینده است.
کشیدن دندان شیری عفونی
گاهی اوقات، دندان شیری به دلیل پوسیدگی یا آسیب، دچار عفونت می‌شود. در چنین شرایطی، برخلاف دندان‌های دائمی، امکان عصب‌کشی وجود ندارد و کشیدن دندان شیری عفونی بهترین راه برای جلوگیری از گسترش عفونت و آسیب به بافت‌های اطراف است.
نشانه‌های عفونت دندان شیری شامل درد شدید، تورم لثه، تب، چرک اطراف دندان و مشکل در جویدن غذا است. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه سریع به دندانپزشک ضروری است. پس از بررسی شرایط دندان، پزشک با بی‌حس کردن محل، دندان را می‌کشد تا درد و التهاب از بین برود.
بعد از کشیدن دندان شیری، کودک باید تا مدتی از خوردن غذاهای سفت و چسبناک پرهیز کند و بهداشت دهان و دندان را با دقت رعایت کند. در برخی موارد، برای جلوگیری از تغییر موقعیت سایر دندان‌ها، دندانپزشک استفاده از فضانگهدار را توصیه می‌کند تا جای خالی دندان کشیده‌شده حفظ شود و دندان‌های دائمی در محل صحیح خود رشد کنند.
عوارض کشیدن دندان شیری کودکان
کشیدن دندان شیری قبل از زمان مناسب می‌تواند مشکلاتی برای رشد دندان‌های دائمی ایجاد کند. برخی تصور می‌کنند که با کشیدن زودهنگام دندان، دندان دائمی سریع‌تر رشد می‌کند، اما این باور اشتباه است و ممکن است پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.
از جمله عوارض کشیدن دندان شیری کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد نامنظم دندان‌های دائمی که ممکن است نیاز به ارتودنسی در آینده ایجاد کند.
- کاهش توانایی کودک در جویدن غذا، که می‌تواند بر تغذیه او تأثیر بگذارد.
- خونریزی بعد از کشیدن دندان، که در برخی موارد ممکن است نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشد.
- در شرایط نادر، ممکن است تکه‌ای از استخوان در لثه باقی بماند که باید توسط دندانپزشک بررسی شود.
برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است قبل از تصمیم‌گیری برای کشیدن دندان شیری با دندانپزشک مشورت کنید تا بهترین راهکار را برای سلامت دندان‌های کودک انتخاب کنید.
کشیدن دندان شیری زودتر از موعد
گاهی اوقات شرایطی مانند پوسیدگی شدید، آسیب‌دیدگی، عفونت لثه یا مشکلات ارتودنسی باعث می‌شود که کشیدن دندان شیری ضروری شود. در چنین مواردی، اگر دندان در وضعیت نامناسبی باشد، باید خارج شود تا از آسیب به سایر دندان‌های شیری جلوگیری شود.
با این حال، کشیدن دندان شیری زودتر از موعد ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، از جمله:
- اختلال در صحبت کردن و تلفظ صحیح کلمات
- تغییر در رشد و شکل فک و دندان‌های دائمی
- مشکل در جویدن و بلع غذا
پس از کشیدن دندان شیری، کودک نباید به محل دندان فشار وارد کند و بهتر است از مسکن‌های تجویزشده توسط پزشک استفاده کند. علاوه بر این، کمپرس سرد می‌تواند به کاهش تورم کمک کند، و رعایت بهداشت دهان و دندان نیز نقش مهمی در بهبودی سریع‌تر خواهد داشت.
